Γράφει ο Νίκος Βούστρος
Πέρασε ένας χρόνος από την αναμενόμενη για πολλούς τότε εξέλιξη αυτή, την εισαγωγή περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων, τα γνωστά Capital Controls. Tα δεδομένα της οικονομίας, των δημοσίων οικονομικών και του τραπεζικού τομέα, το έδειχναν τότε καθαρά, τουλάχιστον σε όσους α) γνώριζαν τα ζητήματα και β) ομιλούσαν αντικειμενικά, πέρα από προπαγάνδα κομματικής ρητορείας, από τη μία ή την άλλη πλευρά.
Ουσιαστικά, τα capital controls εισήχθησαν για δύο λόγους:
1. Για να μην προκληθεί τραπεζικός πανικός και στη συνέχεια τραπεζική κατάρρευση, με απρόβλεπτες κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες λόγω των υπερβολικών αναλήψεων.
2. Επειδή ήταν μια άριστη ευκαιρία να υποχρεωθεί ο έλληνας πολίτης να χρησιμοποιήσει το πλαστικό χρήμα και τα ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών, αυτά που κατά καιρούς επιχειρείται να παρουσιαστούν είτε ως πρόοδος, είτε ως περιστολή της φοροδιαφυγής και άλλες ανοησίες.
Η αλήθεια είναι ότι ο πρώτος λόγος ήταν αναγκαστικός, διότι με την παταγώδη αποτυχία των οικονομικών πολιτικών και των τακτικών διαπραγμάτευσης της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, οι εκροές (αναλήψεις & αποθησαυρισμός) από το τραπεζικό σύστημα ήταν τόσο μεγάλες που σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό των ελληνικών τραπεζών από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς ρευστότητας, πολύ γρήγορα θα τις έφερναν στη δυσάρεστη θέση να μην μπορούν να αποδώσουν καταθέσεις με απρόβλεπτες και επικίνδυνες συνέπειες.
Φυσικά, οι τραπεζίτες βρήκαν στη συγκυρία αυτή μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να επιβάλλουν το πλαστικό χρήμα (διακαής τους πόθος από χρόνια), με τις ευλογίες της ΕΚΤ φυσικά, παρουσιάζοντας το ως …θεραπεία δια πάσαν νόσον:
- Δεν θέλεις να μεταφέρεις μετρητά; Πλαστικό χρήμα!
- Δεν θέλεις φοροδιαφυγή; Πλαστικό χρήμα!
- Θέλεις ασφάλεια συναλλαγών; Πλαστικό χρήμα!
- Δεν σου “δίνουν” μετρητά τα ΑΤΜ; (πράγμα που οφειλόταν στην ανικανότητα τραπεζικών και πολιτικών τελικά) – Κανένα πρόβλημα! Αγορές με πλαστικό χρήμα!
- Θέλεις συναλλαγές με εξωτερικό; Πλαστικό χρήμα!
Η αλήθεια όμως είναι τελείως διαφορετική:
Το πλαστικό χρήμα ουσιαστικά εξασφαλίζει μια μεγάλη κερδοφορία για τις τράπεζες, την οποία σε συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης και ουσιαστικής οικονομικής κατάρρευσης δεν θα …έβλεπαν ούτε στον ύπνο τους!
Πως;; Μα αυξάνει τα έσοδα δημιουργώντας νέες πηγές εισοδημάτων των τραπεζών (προμήθειες από συναλλαγές, πάγια από επιχειρήσεις για την χρήση των μηχανημάτων POS, τα οποία οι ίδιες πάλι πωλούν στους καταστηματάρχες, κλπ) και βεβαίως, μειώνει τα κόστη τους, με την κατάργηση του φυσικού χρήματος και των εξόδων για την εκτύπωση, προμήθεια, μεταφορά, χρηματαποστολές, εφοδιασμό ΑΤΜ, φύλαξη κλπ
Επειδή όμως, όπως συνήθως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, υπάρχει και ένα σοβαρότατο πολιτικού χαρακτήρα (με την έννοια των ατομικών ελευθεριών) παρεπόμενο αποτέλεσμα, εκτός από την επιβάρυνση των τελικών καταναλωτών για όλα τα παραπάνω, σε όφελος φυσικά των τραπεζών:
Το παρεπόμενο όλων αυτών, είναι ότι με τη χρήση του πλαστικού χρήματος εκλείπει απολύτως η προσωπική ελευθερία του ατόμου, το ανώνυμο των συναλλαγών, αλλά και η ελευθερία μετακίνησης του χρήματος ως προσωπικός πλούτος.
Γενικά, το χρήμα πλέον μετατρέπεται σε ιδιοκτησία των τραπεζών, κανείς δεν μπορεί να μη χρησιμοποιεί πια το τραπεζικό σύστημα για τις συναλλαγές του, με αποτέλεσμα κάθε συναλλαγή να καθίσταται πλέον τριμερής: Αντί αγοραστής – πωλητής που ήταν το διμερές μοντέλο συναλλαγών εδώ και αιώνες, τώρα γίνεται αγοραστής – τράπεζα – πωλητής…
Με όλες τις συναλλαγές (τις φυσικές κινήσεις δηλαδή) των πολιτών να καταγράφονται και να αποθηκεύονται άγνωστο για ποιους χρόνους και σε ποιες περίκλειστες και ασφαλισμένες βάσεις δεδομένων, οι οποίες κύριος οίδε τι πληροφορίες μπορούν συνδυαστικά να γεννήσουν, από καταναλωτικές συνήθειες, μέχρι αγοραστικό προφίλ και από ψυχοτεχνικές εκτιμήσεις μέχρι … πολιτικές προτιμήσεις… (π.χ. αν πληρώσεις συνδρομή σε κόμμα με πλαστικό χρήμα, αν αγοράσεις εισιτήρια για μια πόλη που γίνεται ένα κομματικό συνέδριο ή αν απλά κάνεις μια δωρεά).
Μερικές δεκαετίες μετά την κατάργηση του “φακελώματος“, το οποίο τόσα δεινά και τόσο διχασμό επέφερε στην ελληνική κοινωνία – στο περσινό αχρείαστο δημοψήφισμα είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τι θα πει πόλωση και διχασμός – πάμε ξανά σε ένα πελώριο, τραπεζικό αυτή τη φορά φακέλωμα;
Με δέλεαρ την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής; Αστεία πράγματα!
Αν αυτό είναι το ζητούμενο, γιατί δεν εξαλείφουν τη γενεσιουργό της αιτία, την υπερφορολόγηση; Στις χώρες με χαμηλή φορολογία και αυστηρές φορολογικές ποινές, η φοροδιαφυγή έχει εκλείψει ως ασύμφορη… Γιατί δεν μαθαίνουμε κάτι μια φορά επιτέλους από τους άλλους παρά προσπαθούμε αιωνίως να ξανα-ανακαλύπτουμε τον τροχό; Πρέπει επιτέλους να το πάρουμε απόφαση ότι έχει ανακαλυφθεί εδώ και αιώνες και να αγοράσουμε έναν έτοιμο!
Ως προς το τι προκάλεσε το κλείσιμο ουσιαστικά των τραπεζών, οι εκτιμήσεις για τα 26.000 λουκέτα είναι λάθος να αποδίδονται (μόνο) στα capital controls, διότι οι επιχειρήσεις έκλεισαν λόγω ύφεσης και υπερφορολόγησης. Δεν ήταν το πρόβλημα τους το τραπεζικό σύστημα. Το πρόβλημα είναι εδώ και χρόνια η κρατική επιβάρυνση (φορολογία και διοικητικά κόστη) και η μείωση της ζήτησης. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο έκλειναν οι επιχειρήσεις και στα προηγούμενα χρόνια της ύφεσης, χωρίς τότε να υπάρχει πρόβλημα στο τραπεζικό σύστημα, πράμα που επιβεβαιώνει απολύτως τον παραπάνω ισχυρισμό.
Ν.Β.